Podstawowy podział kół i zestawów kołowych do transportu wewnętrznego
Obliczanie optymalnej nośności
Dobór koła
Koła i zestawy kołowe dzielą się głównie na:
koła bez elementów mocujących
do tej kategorii możemy zaliczyć też rolki transportowe czy opaski do wózków widłowych
zestawy kołowe skrętne
zestawy kołowe skrętne z hamulcem
z hamulcem totalnym
skrętu i toczenia,jednofunkcyjnym
blokada koła albo kierunkucentralnym
blokujący zespół zestawów kołowych
zestawy stałe
Drugi najważniejszy podział obowiązuje ze względu na sposób mocowania do urządzenia lub wózka:
na płytkę
najbardziej popularny i stabilny sposób mocowania, szczególnie przy większych obciążeniach. Mocowanie do urządzenia odbywa się za pomocą 4 śrub.
na otwór centralny
bardzo popularny sposób mocowania, stosuje się go najczęściej w przypadku lżejszych aplikacji. Mocowanie do urządzenia odbywa się za pomocą jednej śruby. Z tym typem mocowania można stosować tzw. ekspandery, które są dostosowane do określonych profili okrągłych lub kwadratowych
Przy określaniu prawidłowej nośności potrzebnych zestawów kołowych punktem wyjścia jest ich ilość, rodzaj i sposób ich montażu.
Oto kilka najpopularniejszych typów montażu zestawów kołowych:
dwa skrętne + dwa stałe
jeden z najpopularniejszych układów montowania zestawów kołowych. Zapewnia optymalną kontrolę nad obsługiwanym wózkiem tzn. bardzo dobrą sterowność przy zachowaniu stabilnego toru jazdy
cztery skrętne
zapewnia niespotykaną możliwość manewrowania. Układ stosowany najczęściej w miejscach, gdzie jest bardzo ograniczona przestrzeń do manewrowania. Niewątpliwą wadą jest trudność jazdy na wprost, na pochylniach oraz nierównych podłożach, przy cięższych aplikacjach zaleca się zamontowanie blokady kierunku
jeden skrętny + dwa stałe
najbardziej ekonomiczne rozwiązanie dla mniejszych wózków oraz niskich obciążeń. Łatwa możliwość sterowania. Istnieje ryzyko obrócenia się wózka, jeśli nie jest obciążony równomiernie
trzy skrętne
podobnie jak układ z czterema skrętnymi zestawami zapewnia bardzo wysoką możliwość manewrowania. Układ ten ma zastosowanie wyłącznie do małych wózków oraz lekkich obciążeń, gdyż jest bardzo niestabilny. Jazda na wprost oraz przy pochyłościach jest bardzo trudna
cztery skrętne + dwa stałe (zamontowane centralnie)
układ stosowany najczęściej przy długich wózkach i dużych obciążeniach. Zapewnienia optymalną kontrolę oraz sterowność. Najczęściej zestawy stałe są wyższe o kolejny rozmiar od skrętnych lub mocowane niżej. Należy pamiętać, że w tym układzie nośność każdego stałego zestawu musi być równa minimum 50% całkowitego przewidywanego obciążenia
dwa skrętne + dwa stałe (zamontowane centralnie)
układ podobny do powyższego, ale mniej stabilny w przypadku nierównomiernego rozmieszczenia ładunku. Sposób montażu oraz wymagane nośności zestawów kołowych takie same jak powyżej
cztery stałe
układ stosowany wyłącznie w wózkach poruszających się wzdłuż linii prostejOptymalną nośność koła lub zestawu kołowego obliczamy na podstawie następującego wzoru:
P = (P1 + P2)/3*
gdzie: P – nośność koła lub zestawu kołowego, jaką musimy przyjąć dla określonej aplikacji P1 – waga wózka P2 – maksymalna waga ładunku * Waga jest dzielona przez trzy, ponieważ przeważnie podłoże nie jest perfekcyjne gładkie, ładunek nie jest równomiernie rozmieszczony itp. Uwzględnia się tu zatem pewien współczynnik bezpieczeństwa, zapewniający optymalne użytkowanie wózków w długim czasie
Koła stosowane w zestawach kołowych przeważnie są projektowane z dłuższą długością piasty w stosunku do powierzchni tocznej (zwanej bieżnią),
a ich parametry najczęściej są podawane dla maksymalnej prędkości 4 km/h.
Rodzaje łożysk stosowanych w kołachNajczęściej w specyfikacjach kół podaje się następujące parametry:
nośność dynamiczna
jest to maksymalna waga, jaka może wywierać nacisk na pojedyncze koło będące w ruchu. Wartość ta oczywiście posiada pewien współczynnik bezpieczeństwa, natomiast przy doborze kół należy potraktować ten parametr jako bardzo istotnynośność statyczna
wyższa od nośności dynamicznej. Określa maksymalną wagę, która może wpływać na koło w warunkach statycznych zapewniając jego optymalną pracęopór toczenia
określa siłę, jakiej trzeba użyć wprowadzając koła w ruch. Najmniejszymi oporami toczenia charakteryzują się koła jednolite (np. żeliwne lub poliamidowe, największymi natomiast koła wyposażone w miękkie opony gumowe) Przy większych prędkościach nośność dynamiczna kół spada; należy pamiętać, że tylko niektóre typy kół są przystosowane do pracy w wyższych prędkościach.
Wybór typu ułożyskowania koła jest uzależniony od charakteru aplikacji, środowiska pracy i zakresu wymaganych nośności.
Odporność chemiczna kół i zestawów kołowychWśród najpopularniejszych rodzajów ułożyskowania kół do transportu wewnętrznego wyróżnia się:
ślizgowe
najbardziej ekonomiczne rozwiązanie. Stosowane najczęściej w zestawach aparaturowych oraz wózkach użytkowanych mniej intensywnie. Czasami w przypadku takich rozwiązań stosuje się tulejki, jednakże jeśli obręcz koła wykonana jest z poliamidu, polipropylenu lub żeliwa, gdyż ślizg jest bardzo łatwy i nie są one wymagane. W warunkach wysokiej wilgotności lub zapylenia czasami występują odgłosy piszczenia
wałeczkowe (lub inaczej igiełkowe)
jedno z najczęściej stosowanych rozwiązań w zestawach kołowych, bardzo trwałe i praktyczne. Polega na umieszczeniu w specjalnym gnieździe tworzywowym lub metalowym stalowych rolek (igieł), które obracają pomiędzy obręczą koła a tuleją osi koła zapewniając mniejsze opory toczenia i tym samym łatwiejszy bieg koła. Najcześciej stosowane w aplikacjach wymagających niższych lub średnich obciążeń i przy niższych prędkościach pracy
kulkowe
zapewnia łatwy bieg koła (niskie opory toczenia), nawet przy wysokich obciążeniach.Może być uszczelnione jeśli wymaga tego środowisko pracy (RS lub 2RS)Odporność materiałów na działanie powyższych substancji została wyrażona w skali od A do F, gdzie „A” oznacza całkowitą odporność a „F” kompletny brak odporności.
| Substancja/Związek chemiczny | Typ koła/opona | ||||||||
| Stal-guma | Żeliwo-guma | Poliamid/ Polipropylen-guma | Żeliwo-Poliuretan | Poliamid/Poliuretan | Poliamid | Polipropylen | Żywice fenolowe | Żeliwo | |
| Kwas octowy 50% | E | F | E | F | D | D | A | A | F |
| Aceton | F | A | F | F | F | A | A | A | A |
| Roztwór amoniaku słaby | E | C | C | C | C | C | A | F | A |
| Roztwór podchlorynu sodu | B | D | C | D | D | C | A | F | A |
| Butanol | F | F | F | C | C | A | A | – | A |
| Tetrachlorek węgla | F | E | E | D | D | A | D | A | A |
| Olej napędowy | D | D | D | C | C | A | C | – | A |
| Oleje jadalne | B | B | B | – | – | A | A | A | A |
| Etanol | E | E | E | D | D | A | A | – | A |
| Kwas solny (do 30%) | F | F | F | F | D | D | A | A | F |
| Kwas solny (do 40%) | F | F | F | F | E | E | A | A | F |
| Nadtlenek wodoru (30%) | B | E | E | F | E | E | B | A | F |
| Siarkowodór | – | B | B | D | D | B | A | A | A |
| Olej smarny do maszyn | F | F | F | – | – | – | A | – | A |
| Metanol | F | F | F | F | F | B | A | – | A |
| Oleje mineralne | F | E | B | A | A | A | A | A | A |
| Oleje silnikowe | F | F | F | C | C | – | A | – | A |
| Kwas azotowy (10%) | F | F | F | F | F | F | A | F | F |
| Parafina | C | A | A | – | – | A | A | A | A |
| Benzyna | F | F | F | B | B | A | D | – | A |
| Kwas fosforowy (10%) | F | F | F | F | F | F | A | A | F |
| Woda morska | A | A | A | C | A | A | A | A | A |
| Związki mydła | A | A | A | B | B | A | A | A | A |
| Wodorowęglan sodu | A | A | A | B | B | A | A | – | A |
| Związki wodorotlenku sodu | B | A | A | B | B | A | A | F | A |
| Kwas siarkowy (do 50%) | D | F | F | F | F | F | A | A | F |
| Trichloroetylen | F | F | F | E | E | B | D | – | A |
| Woda | A | A | A | B | B | A | A | A | A |
| Spirytus mineralny | B | D | D | – | – | B | C | – | A |
